Forex Breakouts (Kırılmalar) ve Farklı Türleri

Merhaba saygıdeğer Traderlar. Finans piyasalarında ilerleme, doğru stratejiler geliştirmek ve piyasadaki hareketleri anlamaktan geçer. Özellikle Forex gibi hızlı ve dinamik bir ortamda, fiyat seviyelerinin destek ve direnç bölgelerini kırması ya da kıramaması, trader'lar için ilham verici fırsatlar yaratır. Bu tür kırılmalar, teknik analizde "breakout"(yukarı yönlü kırılma) ve "breakdown"(aşağı yönlü kırılma) kavramlarıyla tanımlanır. Ancak, her kırılma göründüğü gibi olmayabilir. Zaman zaman "false breakout"(sahte kırılma) yani sahte kırılmalar da karşımıza çıkar ve bu durumlar piyasadaki trader'ları yanıltabilir.

Bu makalede, breakout, breakdown ve false breakout kavramlarını, onların çeşitlerini ve nasıl tanımlanabileceğini ele alacağız. Ayrıca bu hareketlerin, başarılı bir ticaret stratejisi oluşturmadaki kritik rolüne de değineceğiz. Eğer siz de fiyat hareketlerini daha iyi anlamak ve stratejilerinizi güçlendirmek istiyorsanız, bu yazı tam size göre!

Breakout Nedir?

Finansal piyasalarda başarılı olmanın ilk adımı, fiyat hareketlerinin arkasındaki mantığı çözmektir. Bu bağlamda, teknik analizde sıkça kullanılan kavramlardan biri de breakout'tur. Breakout, bir varlık fiyatının belirli bir direnç seviyesini aşarak yukarı yönlü bir hareket gerçekleştirdiği durumu ifade eder. Bu durum, genellikle piyasa katılımcıları tarafından yeni bir yükseliş trendinin başlangıcı olarak yorumlanır. Direnç seviyesi, fiyatın yukarı yönlü hareket etmekte zorlandığı bir bariyer olarak düşünülebilir. Bu seviyenin aşılması, piyasadaki alıcıların gücünü artırdığına ve satıcıların zayıfladığına işaret eder. Başka bir deyişle, direnç kırıldığında alıcıların piyasaya olan güveni artar ve bu da daha fazla alım ilgisiyle sonuçlanabilir. Breakout'lar, özellikle trend takip eden yatırımcılar için kritik öneme sahiptir. Çünkü bir fiyatın direnci aşması, genellikle güçlü bir momentum ile gerçekleşir ve fiyatın daha yüksek seviyelere ulaşabileceğini gösterir. Bu nedenle, breakout durumları sıkça alım sinyali olarak değerlendirilir.

Breakdown Nedir?

Breakdown, bir finansal enstrümanın fiyatının, belirli bir destek seviyesinin altına düşerek aşağı yönlü bir hareket gerçekleştirmesi anlamına gelir. Bu durum, genellikle piyasada yeni bir düşüş trendinin başlangıcı olarak yorumlanır. Breakdown'lar, yatırımcılar için önemli bir satış sinyali olarak değerlendirilir çünkü fiyatın desteği kırması, satıcıların piyasada alıcılara göre daha güçlü olduğunu ve fiyatın daha aşağılara doğru hareket edebileceğini gösterir. Breakdown'ların ardında yatan ana fikir, bir varlığın fiyatının uzun bir süre boyunca belirli bir seviyede destek bulmuş olmasıdır. Bu destek seviyesi, genellikle yatırımcıların alım yapmaya istekli olduğu bir noktadır çünkü bu seviyeye yaklaşıldığında fiyatın tekrar yukarı döneceği beklentisi vardır. Ancak, fiyat bu destek seviyesinin altına düştüğünde, bu beklenti bozulur ve piyasa duygusu değişir. Satıcılar, fiyatın daha da düşeceği beklentisiyle satış yapmaya başlarlar ve bu da fiyatın daha da aşağıya gitmesine neden olur.

Breakdown'lar sadece teknik analiz açısından değil, temel analiz açısından da önemli olabilir. Örneğin, bir şirketin beklenenden düşük kazanç açıklaması, ekonomik göstergelerdeki kötüleşme veya sektördeki genel bir olumsuzluk, piyasada bir breakdown'ı tetikleyebilir. Bu nedenle, yatırımcıların hem teknik hem de temel analiz araçlarını kullanarak bu tür hareketleri değerlendirmeleri gerekir. Kısaca söylemek gerekirse, "breakout" terimi yukarı yönlü kırılmayı, "breakdown" ise aşağı yönlü kırılmayı ifade eder.

Forex'te Breakout ve Breakdown Çeşitleri

1. Standart (Basit) Kırılma (Regular Breakout/Breakdown)
2. Güçlü Kırılma (Strong Breakout/Breakdown)
3. Gap Up Breakout and Gap Down Breakdown
4. Sahte Kırılma (False Breakout/Breakdown or Fakeout/Fakedown)

Standart (Basit) Kırılma (Regular Breakout/Breakdown)

Basit Breakout: Basit breakout, fiyatın belirli bir direnç seviyesini aşarak yeni bir yüksek seviyeye ulaşmasıdır. Bu tür bir hareket genellikle piyasada alım sinyali olarak değerlendirilir, çünkü fiyatın direnci geçmesi, alıcıların güçlü olduğunu ve fiyatın daha yüksek seviyelere tırmanabileceğini gösterir. Ancak her breakout, büyük bir fiyat artışı anlamına gelmez. Basit breakout'larda, genellikle hacim düşüklüğü gözlemlenir. Bu, hareketin ivme kazanmadığı ve kırılmanın kalıcı olma olasılığının düşük olduğu anlamına gelir. Hacmin düşük olduğu bir breakout, trader'lar için bir uyarı işareti olabilir çünkü düşük hacimle gerçekleşen hareketler genellikle sürdürülebilir olmaz. Bu nedenle, kırılma hareketi çoğu zaman kısa süreli bir ivme kaybı yaşar ve fiyat, başlangıç seviyelerine geri çekilebilir. Bu tür bir breakout sonrasında fiyat, kırdığı direnç seviyesine doğru kısa süreli bir geri çekilme yapabilir. Bu geri çekilme, pullback olarak adlandırılır ve genellikle trader'lara fırsat sunar. Çünkü fiyat, kırdığı seviyeyi yeniden test eder. Eğer bu test sırasında fiyat seviyesi tekrar geçilemezse, kırılmanın doğruluğu güçlenir ve yeni trendin devam etme olasılığı artar.

İkili Dip Formasyonunda Basit Kırılma (Regular Breakout) GBP/NZD.

Sonuç olarak, basit breakout'lar, alım fırsatları yaratabilir. Ancak dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta, hacmin ve momentumun güçlü olup olmadığıdır. Ayrıca, fiyatın kırdığı seviyeyi test etmesi ve geçememesi durumunda, trendin devam edeceği yönünde daha sağlam bir sinyal alınmış olur. Yukarıda, standart kırılma ("regular breakout" veya "standard breakout") ile ilgili bir örnek içeren GBP/NZD paritesine ait bir grafik bulunmaktadır. Bu grafikte, fiyatın belirli bir direnç seviyesini nasıl test ettiğini, ardından bu seviyeyi aşarak nasıl bir kırılma gerçekleştirdiğini gözlemleyebilirsiniz. Kırılmanın gerçekleştiği noktayı ve fiyat hareketinin devamındaki tepkileri inceleyerek, piyasanın bu tür durumlara nasıl tepki verdiğini daha iyi anlayabilirsiniz.

Basit Breakdown: Breakdown, bir fiyatın belirli bir destek seviyesini aşarak yeni bir düşük seviyeye ulaşması durumudur. Bu, genellikle yatırımcılar için bir satış sinyali olarak algılanır. Ancak, bazen piyasa bu hareketi hemen doğrulamaz. Fiyat, destek seviyesini kırdıktan sonra kısa bir süre için yeniden yükselir, adeta destek seviyesini yeniden test eder gibi bir hareket yapar. Bu, yatırımcılar arasında bazen bir yanıltıcı kırılma (false breakout) endişesi yaratabilir.

Fiyat, kırdığı destek seviyesine kısa bir yükseliş yapar ve ardından, bu seviyeyi doğrudan test eder. Bu test, piyasanın bu yeni düşük seviyeyi kabul edip etmediğini anlamak için önemli bir an oluşturur. Eğer fiyat, kırdığı destek seviyesinden yukarı geçmezse, bu kırılma doğrulanmış olur. Sonrasında, fiyat hareketi kırılma yönünde devam eder ve böylece yeni bir düşüş trendi oluşur. Bu süreç, piyasada yeni satış fırsatları yaratabilir veya mevcut pozisyonların kapatılması gerektiğini gösterebilir. 

Güçlü Kırılma (Strong Breakout/Breakdown)

Strong Breakout: Güçlü yukarı yönlü  kırılma (strong breakout) fiyatın bir direnç seviyesini güçlü bir şekilde aşmasıdır. Güçlü bir kırılım, fiyatın bir direnç seviyesini adeta paramparça ederek aşması gibidir. Bu durum genellikle yoğun bir alım emriyle desteklenir ve ardından fiyatın dur durak bilmeden yukarı doğru yükselmesiyle sonuçlanır. Fiyat, kırılan direnç seviyesine geri dönmeden ilerlemeye devam edebilir. Bu tür kırılmalar genellikle kalıcıdır, yani fiyat bir süre geri dönmeden önce uzun bir mesafe kat eder. Bu güçlü kırılmalar, piyasanın satın alma baskısının satış baskısından daha güçlü olduğunu ve alıcıların kontrolü ele aldığını gösterir. Bu nedenle, yatırımcılar için uzun pozisyon açmak için mükemmel bir zaman olabilir. Ayrıca, bu tür kırılmaların ardından, eski direnç seviyesi yeni bir destek seviyesi olarak işlev görebilir, bu da piyasanın sağlamlığını ve yeni trendin devam edeceğine olan güveni artırır.

Strong Breakdown: Güçlü aşağı yönlü kırılma (strong breakdown), fiyatın bir destek seviyesini sert bir şekilde kırması durumudur. Bu tür hareketler genellikle yüksek bir hacim artışıyla desteklenir ve piyasada güçlü bir düşüş momentumunun işareti olarak kabul edilir. Strong breakdown sırasında, fiyatın düşüş trendine girmesi ya da mevcut düşüş trendinin hızlanması yaygın bir durumdur. Bu tür güçlü kırılmalarda (breakdown), fiyat genellikle kırdığı destek seviyesine geri dönmeden düşmeye devam eder. Pullback (kısa süreli geri çekilme) görülme olasılığı oldukça düşüktür, çünkü piyasadaki düşüş ivmesi, fiyatın yeniden toparlanmasına izin vermez. Bu durum, yatırımcılar için piyasanın güçlü bir ayı (düşüş) trendine geçtiğinin net bir göstergesi olabilir. Strong breakdown'lar, çoğu zaman piyasanın genel zayıflığını gösterir. Böyle bir hareketin ardından, yatırımcılar genellikle daha düşük seviyelerin test edileceğini öngörür. Bu nedenle, bu tür kırılmalar, satış pozisyonları için önemli fırsatlar sunabilir. Spot Altın/ABD Doları 1 saatlik grafiğinde güclü aşağı yönlü kırılma (strong breakdown) örneği verilmiştir:

Güçlü Aşağı Yönlü Kırılma(Strong Breakdown) XAU/USD. 

Gap Up Breakout and Gap Down Breakdown

Gap Up Breakout: Gap up breakout (Yukarı boşluklu kırılma), fiyatın bir önceki kapanış fiyatının üzerinde belirgin bir boşluk bırakarak yeni bir güne başlaması durumudur. Bu durum, genellikle piyasa katılımcıları arasında güçlü bir alım talebi olduğunu işaret eder ve fiyatların daha yüksek seviyelere yönelme muhtemelliğini arttırarak piyasada iyimser bir hava yaratır. Bir gap up breakout, çoğunlukla önemli bir haber, olumlu bir ekonomik veri veya güçlü bir şirket performans raporu gibi piyasa üzerinde pozitif bir etki yaratan gelişmelerden sonra görülür. Yatırımcıların, fiyatın mevcut seviyelerden daha yüksekte olması gerektiğini düşündüğünü ve bu algının güçlü bir talebe dönüştüğünü gösterir. Bu tür bir hareketin arkasındaki temel özellik, fiyatın işlem yaptığı seviyeden daha yüksek bir seviyede açılış yapması ve bu açılışın boşluk (gap) oluşturarak gerçekleşmesidir. Gap up breakout, genellikle direnç seviyelerinin kırılmasıyla birlikte görülebilir ve yeni bir trendin başlangıcı olabilir. Ancak, gap up breakout’lar her zaman kalıcı olmayabilir. Eğer açılış sonrası fiyat, hızlı bir şekilde geri çekilir ve boşluk kapanırsa, bu durum sahte bir breakout olarak değerlendirilebilir. Bu nedenle, yatırımcılar gap up breakout'ları analiz ederken hacim, piyasa koşulları ve kırılma seviyesinin üzerinde tutunma gibi unsurları dikkatle değerlendirmelidir.

Gap Down Breakdown: Gap down breakdown(Aşağı boşluklu kırılma), bir finansal enstrümanın fiyatının, önceki kapanış fiyatının altında açılarak belirgin bir boşluk bırakmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Bu, yeni bir gün veya ticaret seansının başlangıcında meydana gelir ve piyasada güçlü bir satış baskısının varlığına işaret eder. Bu tür bir kırılmanın ardında genellikle şu faktörler yer alabilir:

• Haberler ve Olaylar: Negatif bir haber, şirket performansında beklenmedik bir düşüş, ekonomik verilerde kötüleşme veya sektördeki olumsuz gelişmeler gibi olaylar, yatırımcıların güvenini sarsarak fiyatın açılışta düşük bir seviyeden başlamasına neden olabilir.
• Piyasa Duyarlılığı: Genel piyasa duygusunun negatif olması, özellikle piyasalar kapalıyken gelen kötü haberler sonrası, açılışta yatırımcıların satış yapmak için acele etmesine yol açabilir.
• Teknik Analiz: Bir varlığın fiyatı, teknik analizde belirlenmiş önemli destek seviyelerini kırarsa, bu durum bir gap down breakdown'a neden olabilir. Yatırımcılar, bu seviyelerin altında açılış beklentisiyle pozisyonlarını ayarlayabilirler.

Aşağıdakı FTSE 100 İngiltere Kayıtlı Hisseler Endeksi (UK100)  4 saatlik grafiğinde Gap Down Breakdown ticaret örneğine bakabilirsiniz:

UK100 Gap Down Breakdown Örneği. 

Gap down breakdown, yatırımcılar için bir satış sinyali olarak değerlendirilebilir çünkü bu durum, piyasada satıcıların kontrolü ele aldığını ve fiyatın daha da düşebileceği yönündeki beklentiyi artırır. Bu kırılmanın ardından, fiyat genellikle bu boşluğu doldurmaya çalışmaz ve yeni bir düşüş trendi başlatabilir. Ancak, bazı durumlarda fiyat boşluğu doldurmak için geri dönebilir, bu da yatırımcılara kısa vadeli alım fırsatları sunabilir. Bu sebeple, gap down breakdown'lar hem risk hem de fırsat barındırır. Yatırımcılar, bu tür bir hareket sonrasında temel ve teknik analizleri bir arada kullanarak, risk yönetimine önem vererek ve piyasanın genel duyarlılığını dikkate alarak hareket etmelidir.

Sahte Kırılma (False Breakout/Breakdown or Fakeout/Fakedown)

"False breakout/breakdown" ve "Fakeout/Fakedown" genelde aynı durumu ifade eder ve teknik analizde birbirinin yerine kullanılır. Her iki terim de, fiyatın bir destek veya direnç seviyesini kırdığı izlenimi verip, bu hareketin sahte çıkması ve fiyatın hızlı bir şekilde eski seviyesine geri dönmesi durumunu tanımlar. Ancak bazen kullanım bağlamına göre küçük nüanslar olabilir. Fakeout/Fakedown genellikle kısa vadeli grafiklerde (15 dakikalık, 1 saatlik) görülür. Stop-loss avı gibi manipülasyonlar sonucunda oluşur. Hızlı yön değiştirir ve düşük momentum sergiler. False Breakout/False Breakdown ise daha geniş zaman dilimlerinde (günlük, haftalık) ortaya çıkar. Fiyat, kırılma yönünde bir süre ilerler, ancak ardından geri döner. Bu durum, daha büyük bir yanlış sinyal olarak değerlendirilir.

False Breakout (Fakeout): Fiyat bir direnç seviyesini aşar gibi görünse de hemen geri dönerse, bu bir false breakout olarak adlandırılır. Fiyat, direnci geçer gibi görünür ancak bu hareket kalıcı olmaz. Kısa sürede geri döner ve direnç altında işlem görmeye başlar. Aşağıdaki ABD Doları/Kanada Doları (USD/CAD) 4 saatlik grafikte, yukarı yönlü bir sahte kırılma (false breakout) örneği gösterilmektedir. Sahte kırılma, fiyatın belirli bir direnç seviyesini geçerek yükseldiği, ancak bu hareketin sürdürülemeyip hızla geri dönmesiyle sonuçlandığı bir piyasa davranışıdır. Örnek grafikte, fiyatın belirli bir direnç seviyesini aştığı ancak daha sonra bu seviyenin üzerine kalıcı olarak yerleşemediği ve tekrar aşağı yönlü hareket ettiği bir durum görüyoruz. Bu durum, yani fiyatın direnç seviyesini kırdıktan sonra hızla geri çekilmesi ve daha sonra aşağı yönlü bir hareket başlatması, sahte kırılmanın tipik bir özelliğidir.

Yukarı Yönlü Sahte Kırılma (False Breakout) USD/CAD.

False Breakdown (Fakedown): Fiyat bir destek seviyesini aşar gibi görünse de hemen geri dönerse, bu bir false breakdown olarak adlandırılır. Fiyat, desteğin altına iner gibi görünür ancak kalıcı olmaz. Kısa sürede yukarı çıkar ve destek seviyesinin üzerinde işlem görür.

Sahte kırılmalar (False Breakout/Breakdown), fiyatın bir destek veya direnç seviyesini kırdığı izlenimini verip bu hareketin kalıcı olmaması ve fiyatın hızla geri dönmesi durumudur. Bu olay genellikle piyasa dinamikleri, yatırımcı psikolojisi ve belirli piyasa koşulları nedeniyle oluşur. İşte sahte kırılmaların başlıca nedenleri:

1. Stop-Loss Avı (Stop Loss Hunting):

Büyük oyuncular (ör. hedge fonları, bankalar veya likidite sağlayıcılar), piyasanın belirli seviyelerde yoğun stop-loss emirlerine sahip olduğunu bilir. Bu durumda, fiyatı bu seviyelere doğru hareket ettirerek stop-loss emirlerini tetiklerler. Bu tetiklenen emirler likidite sağlar ve büyük oyuncular bu likiditeyi kullanarak pozisyon alır. Dolayısıyla, fiyat hızla o seviyeye geri döner ve kırılma sahte çıkar.

2. Düşük Hacimli Kırılmalar:

Bir kırılma hareketinin güvenilir olması için genellikle işlem hacmiyle desteklenmesi gerekir. Ancak hacim düşükse, kırılma genellikle geçici olur. Yeterli alıcı veya satıcı desteği olmadığından, fiyat yeniden destek veya direnç seviyesine döner.

3. Yanlış Yönlendirilmiş Piyasa Hareketleri:

Bazı durumlarda, yatırımcılar bir haber ya da veri açıklamasını yanlış yorumlayarak fiyatın belirli bir yönde hareket edeceği beklentisine girer. Fiyat, bu beklentiyle hareket eder ancak piyasa daha sonra gerçeğe uygun tepki verir ve fiyat geri döner. Böylece, yanlış bir temel analiz sonucu sahte bir kırılma oluşur.

4. Konsolidasyon ve Volatilite Tuzağı:

Piyasanın konsolidasyon dönemlerinde (yatay seyir), destekveya direnç seviyeleri sıkça test edilir. Bu testler sırasında kısa süreli kırılmalar olabilir, ancak fiyat seviyenin üzerinde veya altında tutunamaz. Sonuç olarak piyasa yönünü bulmaya çalışırken sahte kırılmalar oluşur.

5. Manipülasyon:

Bazı büyük yatırımcılar veya algoritmik işlem yapan sistemler, piyasayı manipüle etmek için bilinçli olarak fiyatı belirli bir seviyenin altına ya da üstüne itebilir. Amaçları, küçük yatırımcıların tepkisini tetikleyip kendi lehlerine pozisyon almaktır. Manipülatif hareket sonrası fiyat eski seviyesine geri döner.

6. Kararsız Piyasa Koşulları:

Belirsiz bir ekonomik ortam veya önemli bir veri açıklamasının hemen öncesinde piyasa kararsız olabilir. Bu tür durumlarda fiyatlar, destek veya direnç seviyelerini geçici olarak kırabilir ancak belirsizlik ortadan kalktığında eski seviyelerine geri dönebilir. Sonuçta, kararsızlık sahte kırılmalara yol açar.

7. Teknik Hatalar ve Gereksiz Korku:

Bazı yatırımcılar, fiyatın küçük bir hareketini bile bir kırılma olarak algılayıp pozisyon alır. Ancak bu tür hamleler genellikle yanlış olur ve piyasanın geri dönmesiyle sonuçlanır. Panik satışları ya da erken alımlar sahte kırılmalara neden olabilir.

Görünen o ki, sahte kırılmalar, hem büyük oyuncuların stratejilerinden hem de piyasanın doğal dinamiklerinden kaynaklanabilir. Yatırımcıları yanıltarak yanlış sinyaller verebilir. Bu nedenle, trading yaparken stop-loss kullanılması önemlidir. Ayrıca, onay için fiyatın kırılan seviyenin üzerinde (breakout) veya altında (breakdown) birkaç mum kapanışı yapmasını beklemek gereklidir.

Unutmayın: Piyasada görülen breakout ve breakdown'lar yanıltıcı olabilir. Sahte kırılmaların tuzağına düşmemek için fiyat hareketlerini doğrulamadan işlem yapmayın. Risk yönetimi için stop-loss kullanmayı ihmal etmeyin.